Қазақстанда дипфейктер үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілуі мүмкін
Депутат Ерлан Саиров ЖИ қолдану арқылы жасалатын қылмыстар үшін жауапкершілікті күшейтуді ұсынды. Ол ЖИ-алаяқтықты «әлеуметтік індет» деп атап, заң жобасын әзірлеушілер мен Әділет министрлігінің өкіліне дипфейктерге қарсы құқықтық шаралар туралы сауал қойды.
Саировтың айтуынша, жалған видео мен дауыс жазбаларының құрбандары көбінесе балалар мен егде жастағы адамдарға айналуда. Тек 2025 жылдың қаңтар айында кибералаяқтықтан келген шығын 11 миллиард теңгеге жеткен.
Реттеудің екі нұсқасы
Екатерина Смышляева Deepfake технологиясы — қылмыстар контексінде ең улы құралдардың бірі екенін растады және оның жеке тәсілді қажет ететінін айтты. Қаралып жатқан заң жобасы аясында Қылмыстық кодекске өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар түскен.
Қазір екі жол қарастырылып жатыр:
– ҚР ҚК 190-бабын («Алаяқтық») нақтылау, оған ЖИ мен дипфейктерді қолдануды ауырлататын мән-жай ретінде қосу;
– ЖИ көмегімен жасалатын дипфейктер мен жалған контент жасауға арналған жеке қылмыстық құрам әзірлеу.
Смышляева дипфейктер жасау кезінде әдетте адамның биометриялық деректері — бет-бейнесі, дауысы және басқа да жеке деректері пайдаланылатынын атап өтті. Бұл әрекеттер қазіргі қолданыстағы жеке деректерді қорғау туралы заңнама аясында қарастырылады.
«Біз дипфейктермен байланысты дербес деректердің таралуы мен рұқсатсыз қолданылуына қатысты нормаларды қолдану мүмкіндігін талқылап жатырмыз, — деді депутат. — Екінші оқылымға дейін нақты тәсіл анықталады».
Әділет министрлігінің ұстанымы
Өз кезегінде министрлік өкілдері 2025 жылдың қаңтарынан бастап дербес деректер туралы заңнаманы бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік күшейтілгенін еске салды. Сондай-ақ ведомство ЖИ-алаяқтықты қоса алғанда, жауапкершілікті күшейту мәселесін қарастыруға дайын екенін, басты заң жобасындағы тұжырымдар нақты болса, қолдауға әзір екенін білдірді.