Қазақстандағы банктердің 75%-ы қазірдің өзінде жасанды интеллектті қолданады
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрайымы Мадина Әбілқасымова CENTRAL ASIA FINTECH SUMMIT барысында қаржы секторында жасанды интеллектті кеңінен енгізуге кедергі болып отырған негізгі тосқауылдарды атап өтті.
ЖИ банктер үшін қалыпты құралға айналды
Ұлттық банктің сауалнамасына сәйкес, Қазақстан банктерінің 75%-ы жасанды интеллект негізіндегі шешімдерді қолданады — кредиттік скорингтен бастап антифрод жүйелеріне, чат-боттар мен маркетингке дейін.
Алайда енгізу деңгейі әртүрлі: ірі банктер жылдам ілгерілесе, орта және шағын банктер ресурстық шектеулерге байланысты артта қалып отыр.
ЖИ енгізудегі үш негізгі кедергі: стандарттар, деректер, кадрлар
Әбілқасымова ЖИ енгізу барьерлерін жүйеледі:
1. Бірізді стандарттардың болмауы
Әр қаржы ұйымы ЖИ қолдануға қатысты өз ережелерін өз бетінше қалыптастырады — бірыңғай талаптар жоқ.
Нәтижесінде нарық біркелкі дамымайды.
2. Деректер сапасы
Деректер әртүрлі жүйелерде, әртүрлі форматта сақталады, әрқашан құрылымдалған және қолжетімді емес.
Алғашқы оқылымнан өткен ЖИ туралы заң модельдерді оқыту үшін обезличенный деректерді беру механизмін құруды көздейді.
3. Кадр тапшылығы
Нарыққа технологиялық білімді, салалық сараптаманы және тәуекелдерді басқаруды түсінетін мамандар қажет.
«Промпт жазу үшін техникалық дағды жеткіліксіз — қаржы саласын терең түсіну керек», — деді агенттік басшысы.
ЖИ енгізудің қымбаттығы — теңсіздік факторы
ЖИ енгізу үшін айтарлықтай инвестициялар қажет: есептеу қуаты, лицензиялар, бұлттық сервистер, киберқауіпсіздік және деректер инфрақұрылымы.
Бұл жағдай үлкен және шағын банктер арасындағы алшақтықты арттыра түседі.
Әбілқасымова Ұлттық банктің және мемлекеттік органдардың рөлі — инфрақұрылым мен деректерге тең қолжетімділікті қамтамасыз ету екенін атап өтті.
ЖИ-ді реттеу: қағидаттар дайындалуда, құжат 2025 жылы пайда болады
Қаржылық реттеуші ЖИ-ді реттеу тәсілдері бойынша аналитикалық есеп әзірлеп жатыр — ол болашақ құжаттың негізі болады.
Реттеу төмендегілерге сүйенеді:
• ОЭСР-дің жаңартылған принциптері (2024),
• Базель комитетінің қаржы секторындағы ЖИ жөніндегі стандарттары.
Негізгі модель — үш қорғаныс желісі:
- ЖИ енгізетін команда,
- тәуекелдер департаменті,
- ішкі аудит.
Агенттік ЖИ-ді қадағалау процесінде өзі де қолдануда
Әбілқасымова регулятордың жасанды интеллектті өзінің процестеріне белсенді енгізіп жатқанын айтты.
Мысалдар:
• азаматтардың өтініштерін LLM-модельдер арқылы талдау,
• киберқауіпсіздік жүйелері,
• үлкен деректерді өңдеу құралдары.
Реттеуші біртұтас цифрлық қадағалау платформасын таныстырды, ол барлық SREP/SAFTEQ қадағалау құралдарын бір жүйеге біріктіреді.
«Біздің міндет — нарықтан қалыспай, деректер мен цифрлық шешімдерге негізделген жаңа реттеу кезеңіне өту», — деп қорытындылады ол.