Қазақстандағы еңбек нарығы: 2025 жылдың IIIтоқсан қорытындылары
Еңбек нарығы — қазіргі экономикалық және әлеуметтік үрдістердің айнасы. Тұрақсыздық пен өзгерістер жағдайында болып жатқанға тез бейімделе білу маңызды. Бұл мақалада біз Қазақстандағы еңбек нарығының 2025 жылдың III тоқсанындағы негізгі көрсеткіштерін қарастырамыз: жұмыс берушілер белсенділігі, жалақы динамикасы, үміткерлер белсенділігі және бәсекелестік деңгейі.
Жұмыс берушілердің белсенділігі
2025 жылдың III тоқсанында hh.kz платформасында 145 мыңнан астам белсенді вакансияларорналастырылды, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда –2,0% аз. Қазақстандағы еңбек нарығында жұмыс берушілер белсенділігі сәл төмендеді, алайда бос орындардың жалпы көлемі әлі де жоғары деңгейде, бұл мамандарға тұрақты сұранысты көрсетеді. Қазақстанның еңбек нарығындағы жұмыс берушілердің белсенділігі біршама төмендеді, алайда бұл ретте вакансиялардыңжалпы көлемі жоғары болып қалуда, бұл мамандарға тұрақты сұранысты растайды.
2025 жылдың III тоқсанында hh.kz платформасында ең көп бос жұмыс орны Алматы қаласында орналастырылды — барлық қалалардың ішінде үлесі 40,1%-ды құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,8%-ға азайды. Айтарлықтай белсенділік Астанада 22,1%, өсім 2,3%) және Қарағандыда (5,2%, –1,6%) да сақталуда. Бұл қалалар елдегі еңбек нарығының негізгі ұсыныс көлемін қалыптастырады.
Бірқатар өңірлік орталықтарда оң динамика байқалды: Шымкент (4,7%, өсім 4,1%), Қостанай(3,2%, өсім 5,4%), Петропавл(1,5%, өсім 7,7%), Көкшетау (1,4%, өсім 11,3%) және Тараз (1,1%, өсім 3,4%). Бұл өңірлік іскерлік белсенділіктің біртіндеп кеңейіп келе жатқанын және мегаполистерден тыс жерлерде ұсыныстар санының өсіп жатқанын көрсетеді. Бұл аймақтық іскерлік белсенділіктің біртіндеп кеңеюін және мегаполистерден тыс ұсыныстардың өсуін көрсетеді.
Сонымен қатар вакансиялар санының қысқаруы Ақтөбе(-10,6%), Атырау (-8,1%), Ақтау (-8,5%) және Орал (-7,5%) қалаларында байқалады, бұл маусымдық жобалардың аяқталуымен және ресурсқа тәуелді салалардағы сұраныстың төмендеуімен байланысты болуы мүмкін.
Тұтастай алғанда, Қазақстанның 2025 жылғы III тоқсандағы жұмыс берушілік белсенділігі өңірлік ұсыныстың өсуі кезінде ірі қалаларда белсенділіктің қалыпты төмендеуін көрсетеді, бұл ел бойынша іскерлік динамиканың біртіндеп теңестірілуін көрсетеді.
Жұмыс ұсыныстарының ең көп саны бар кәсіптік салалар:
Кәсіптік аймақ | Белсенді вакансиялар, жалпы санының % | Өткен жылға арналған бос орындар саны бойынша өсім |
Сату, тұтынушыларға қызмет көрсету | 12,2% | -5,4% |
Маркетинг, жарнама, PR | 7,8% | -0,4% |
Жұмысшы персонал | 7,7% | 1,6% |
Спорт клубтары, фитнес, сұлулық салондары | 6,7% | -3,8% |
Құрылыс, Жылжымайтын мүлік | 5,6% | 2,8% |
Автокөлік бизнесі | 5,6% | -4,6% |
Үй қызметшілері | 5,4% | -2,3% |
Көлік, логистика, тасымалдау | 5,3% | -1,0% |
Өндіріс, сервистік қызмет көрсету | 5,3% | 5,9% |
Туризм, Қонақ үйлер, мейрамханалар | 4,8% | 4,2% |
Қаржы, бухгалтерлік есеп | 4,8% | 2,5% |
Бөлшек сауда | 4,0% | 3,0% |
Әкімшілік персонал | 3,5% | -9,1% |
Ақпараттық технологиялар | 3,4% | 9,0% |
Медицина, фармацевтика | 3,2% | -1,6% |
Ғылым, білім | 2,1% | 3,1% |
Шикізат өндіру | 1,3% | 6,5% |
Ауыл шаруашылығы | 1,2% | 3,1% |
Персоналды басқару, тренингтер | 1,1% | -0,7% |
Жоғары және орта менеджмент | 1,1% | 24,3% |
Заңгерлер | 0,8% | 3,2% |
Өнер, ойын-сауық, бұқаралық ақпарат құралдары | 0,8% | 17,3% |
Стратегия, Инвестициялар, консалтинг | 0,8% | 0,1% |
Сатып алу | 0,6% | -4,8% |
Қауіпсіздік | 0,6% | 0,6% |
Сақтандыру | 0,2% | 103,2% |
жылдың III тоқсанында платформада hh.kz вакансияларының ең көп саны сату және клиенттергеқызмет көрсету саласында орналастырылған — жалпы санның 12,2%, бұл ретте өткен жылмен салыстырғанда өсім – 5,4% көрсетті. Жоғары үлестер сонымен қатар Маркетинг, жарнама және PR (7,8%, өсім -0,4%) және жұмысшылар (7,7%, өсім 1,6%) бағыттарын сақтайды.
Оң динамиканы көрсеткен салалар арасында өндіріс және сервистік қызмет көрсету (5,3%, өсім 5,9%), Құрылыс және жылжымайтын мүлік (5,6%, өсім 2,8%), туризм, Қонақ үйлер мен мейрамханалар(4,8%, өсім 4,2%), сондай-ақ қаржы және бухгалтерия(4,8%, өсім 2,5%) ерекшеленеді. Ақпараттық технологиялар саласындағы өсім 9,0% құрады, бұл IT-мамандарға сұраныстың тұрақты өсуін растайды.
Ең жоғары өсу қарқыны бар бағыттардың ішінде жоғары және орта менеджмент (24,3% өсім), өнер, ойын-сауық және бұқаралық ақпарат құралдары (17,3% өсім), шикізат өндіру (6,5% өсім) және сақтандыру ерекше көзге түседі, мұнда 103,2%рекордтық өсім тіркелген.
Сонымен қатар, Бос орындар санының төмендеуі бірқатар бұқаралық салаларда байқалады: әкімшілік персонал (-9,1%), автомобиль бизнесі (-4,6%), спорт клубтары мен фитнес (-3,8%) және үйге қызмет көрсету персоналы (-2,3%). Осыған қарамастан, бұл бағыттар нарықта айтарлықтай үлесті иеленуді жалғастыруда және жұмыс берушілер арасында сұранысқа ие болып қала береді.
Осылайша, 2025 жылдың III тоқсанындағы еңбек нарығының құрылымы тұрақтылықты сақтайды: жаппай кәсіптер ұсыныстардың көлемі бойынша үстемдік етуді жалғастыруда, өсіп келе жатқан бағыттар — it, менеджмент, сақтандыру және шикізат өндіру- hh.kz платформадағы бос жұмыс орындарының өсуінің негізгі нүктелеріне айналады.
Жалақы
Қазақстан бойынша ұсынылатын орташа жалақы 268 970 теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда -2,9%-ға төмен. Орташа жалақы орташа жалақыға қарағанда объективті көрсеткіш болып қала береді, өйткені ол экстремалды мәндерден (өте жоғары немесе өте төмен жалақыдан) туындаған деректердің бұрмалануын болдырмайды және дәл орталық мәнді көрсетеді.
2025 жылдың III тоқсанында платформада hh.kz Қазақстанда белсенді вакансия бойынша ұсынылатын орташа жалақы жоғарыда аталған қалалар арасында 193 819 теңгеден 280 013 теңгеге дейін құрады. Өткен жылмен салыстырғанда 6,4%-ға төмендегеніне қарамастан, орташа жалақы 280 013 теңгеге жеткен Астана еңбекақы деңгейі бойынша көшбасшы болып қала береді. Екінші орында — Алматы (274 422 теңге,-8,3%), мұнда да ұсыныстар деңгейінің шамалы түзетілуі байқалады.
Оң динамика Қостанайда (255 431 теңге, өсім 6,3%), Павлодарда (235 807 теңге, өсім 1,6%), Көкшетауда(232 956 теңге, өсім 1,3%) және Таразда (217 247 теңге, өсім 0,6%) тіркелді. Бұл қалалар орташа жалақының қалыпты, бірақ тұрақты өсуін көрсетеді, бұл жергілікті еңбек нарықтарының жандануын көрсетеді.
Сонымен қатар, бірқатар өңірлерде төмендеу тіркелді: Қарағанды (-3,2%), Шымкент (-2,0%), Семей (-6,4%), Өскемен (-8,2%), Ақтау (-8,5%) және Орал (-6,9%) медианалық мәндердің орташа төмендеуін көрсетті. Атырауда айтарлықтай төмендеу байқалды — 193 819 теңге, бұл өткен жылғы деңгейден 20,4%-ға төмен.
Осылайша, 2025 жылғы III тоқсанның қорытындысы бойынша еңбек нарығы ірі қалалардағы жалақы деңгейінің қалыпты түзетілуін көрсетеді, бұл ретте өңірлік орталықтар, әсіресе Қостанай, Павлодар және Көкшетау ел бойынша ұсыныстардың біртіндеп теңестірілуін көрсететін оң өсімді көрсетеді.
Кәсіптік аймақ | Орташа жалақы, теңге | Өткен жылға өсім |
Ақпараттық технологиялар | 776 830 | 164,6% |
Стратегия, Инвестициялар, консалтинг | 426 570 | 16,0% |
Автокөлік бизнесі | 388 425 | 3,6% |
Спорт клубтары, фитнес, сұлулық салондары | 330 482 | -4,2% |
Маркетинг, жарнама, PR | 327 385 | -11,9% |
Ауыл шаруашылығы | 297 576 | -3,3% |
Сатып алу | 290 945 | -7,4% |
Сату, тұтынушыларға қызмет көрсету | 289 612 | -3,0% |
Құрылыс, Жылжымайтын мүлік | 287 447 | -3,3% |
Қаржы, бухгалтерлік есеп | 280 029 | -7,0% |
Өндіріс, сервистік қызмет көрсету | 279 701 | -4,2% |
Шикізат өндіру | 275 664 | -11,2% |
Жоғары және орта менеджмент | 269 404 | -47,1% |
Персоналды басқару, тренингтер | 267 858 | -5,5% |
Көлік, логистика, тасымалдау | 266 449 | -1,9% |
Жұмысшы персонал | 263 490 | 0,0% |
Заңгерлер | 258 849 | -19,5% |
Өнер, ойын-сауық, бұқаралық ақпарат құралдары | 246 476 | -10,0% |
Үй қызметшілері | 241 076 | 3,3% |
Туризм, Қонақ үйлер, мейрамханалар | 236 959 | 0,7% |
Бөлшек сауда | 229 757 | -3,4% |
Әкімшілік персонал | 229 502 | 1,2% |
Ғылым, білім | 228 486 | -7,4% |
Медицина, фармацевтика | 227 298 | -3,5% |
Сақтандыру | 217 981 | -3,1% |
Қауіпсіздік | 162 887 | -3,7% |
Жұмыс іздеушілердің белсенділік динамикасы
Белсенді түйіндемелер саны hh.kz 2025 жылдың III тоқсанында 573 мыңнан астам адам болды, бұл өткен жылмен салыстырғанда -12,7% - ға аз. Төмендеу жұмыс іздеушілердің белсенділігінің маусымдық төмендеуіне және жаз айларында түйіндемені жаңартатындардың үлесінің төмендеуіне байланысты болуы мүмкін. Бұл ретте жұмыс берушілер мамандарға жоғары сұранысты сақтайды.
2025 жылдың III тоқсанында платформада hh.kzбелсенді түйіндемелердің басым бөлігі Алматыдаорналастырылған-үлесі барлық қалалар арасында 34,3% -. құрады, бұл өткен жылға қарағанда 12,9% - ға төмендеді. Сондай-ақ, Астанада (21,8%, -11,4%) және Шымкентте (6,5%, -15,6%) елеулі белсенділік байқалады.
Басқа қалалар арасында орналастырылған түйіндемелердің үлесі салыстырмалы түрде тұрақты болып қалуда: Қарағанды (4,7%), Ақтөбе (3,3%), Павлодар және Қостанай (2,5% - дан) 9-15% шегінде қалыпты төмендеуді көрсетеді. Түйіндеме санының едәуір қысқаруы Атырауда (-23,9%) және Ақтауда(-17,9%) тіркелді, ал Петропавлда динамика өзгеріссіз қалды (0,0%).
Түйіндеме саны бойынша ең белсенді салалар:
Кәсіптік аймақ | Белсенді түйіндеме, жалпы санының % | Өткен жылға түйіндеме саны бойынша өсім |
Сату, тұтынушыларға қызмет көрсету | 10,7% | -14,8% |
Жұмысшы персонал | 7,8% | -14,6% |
Үй қызметшілері | 7,7% | -16,9% |
Көлік, логистика, тасымалдау | 6,4% | -12,4% |
Маркетинг, жарнама, PR | 6,2% | -8,9% |
Спорт клубтары, фитнес, сұлулық салондары | 6,0% | -10,7% |
Туризм, Қонақ үйлер, мейрамханалар | 4,9% | -15,8% |
Автокөлік бизнесі | 4,8% | -5,5% |
Құрылыс, Жылжымайтын мүлік | 4,3% | -17,2% |
Әкімшілік персонал | 3,6% | -25,9% |
Медицина, фармацевтика | 3,2% | -21,5% |
Ақпараттық технологиялар | 3,0% | -9,7% |
Ғылым, білім | 2,8% | -18,4% |
Өндіріс, сервистік қызмет көрсету | 2,4% | -29,7% |
Бөлшек сауда | 2,0% | -30,4% |
Қаржы, бухгалтерлік есеп | 1,8% | -13,2% |
Қауіпсіздік | 1,1% | -19,1% |
Өнер, ойын-сауық, бұқаралық ақпарат құралдары | 1,0% | -16,9% |
Шикізат өндіру | 0,8% | -28,2% |
Жоғары және орта менеджмент | 0,8% | -16,7% |
Стратегия, Инвестициялар, консалтинг | 0,8% | -22,8% |
Персоналды басқару, тренингтер | 0,6% | -21,2% |
Ауыл шаруашылығы | 0,6% | -44,2% |
Заңгерлер | 0,5% | -15,6% |
Сатып алу | 0,3% | -21,2% |
Сақтандыру | 0,1% | -17,0% |
Еңбек нарығындағы бәсекелестік
Түйіндеменің вакансияға қатынасын көрсететін бәсекелестік индексі 3,9 құрады. Бұл дегеніміз, орташа есеппен төрт түйіндеме/жұмыс іздеушілер бір жұмысқа орналасады. Бір жыл ішінде бәсекелестік -10,9% - ға төмендеді.
Көптеген аймақтар мен салаларда жұмыс орындары үшін бәсекелестік төмендеді. Қауіпсіздік, үйге қызмет көрсету персоналы, өнер, ойын-сауық, бұқаралық ақпарат құралдарындағы жоғары көрсеткіштер.
Кәсіптік аймақ | 2025 жылғы бәсекелестік индексі | Өткен жылға өсім |
Қауіпсіздік | 7,4 | -19,6% |
Үй қызметшілері | 5,5 | -15,0% |
Өнер, ойын-сауық, бұқаралық ақпарат құралдары | 5,2 | -29,1% |
Ғылым, білім | 5,0 | -20,8% |
Көлік, логистика, тасымалдау | 4,7 | -11,5% |
Туризм, Қонақ үйлер, мейрамханалар | 4,0 | -19,2% |
Әкімшілік персонал | 4,0 | -18,5% |
Жұмысшы персонал | 4,0 | -15,9% |
Стратегия, Инвестициялар, консалтинг | 3,9 | -22,9% |
Медицина, фармацевтика | 3,8 | -20,2% |
Спорт клубтары, фитнес, сұлулық салондары | 3,5 | -7,1% |
Сату, тұтынушыларға қызмет көрсету | 3,4 | -10,0% |
Автокөлік бизнесі | 3,4 | -0,9% |
Ақпараттық технологиялар | 3,4 | -17,1% |
Маркетинг, жарнама, PR | 3,1 | -8,5% |
Құрылыс, Жылжымайтын мүлік | 3,0 | -19,5% |
Жоғары және орта менеджмент | 3,0 | -33,0% |
Заңгерлер | 2,7 | -18,2% |
Шикізат өндіру | 2,5 | -32,6% |
Персоналды басқару, тренингтер | 2,0 | -20,6% |
Бөлшек сауда | 1,9 | -32,4% |
Сатып алу | 1,9 | -17,2% |
Ауыл шаруашылығы | 1,8 | -45,8% |
Өндіріс, сервистік қызмет көрсету | 1,8 | -33,6% |
Қаржы, бухгалтерлік есеп | 1,5 | -15,4% |
Сақтандыру | 1,3 | -59,1% |