Сұхбаттасу алдындағы дайындық: 10 практикалық кеңестер
Сұхбаттасу – әрбір үміткер үшін маңызды кезең. Ол жаңа мансаптың бастау нүктесіне айналуы мүмкін немесе, керісінше, төзімділікті сынайтын жағдайға айналады. «Tele2/ALTEL» компаниясының рекрутері Фируза Исмаилова тәжірибесімен бөлісіп, жұмыс берушіге жақсы әсер қалдыру үшін сұхбатқа қалай дұрыс дайындалу керектігін айтып береді.
Сұхбаттасуға дайындық
Ең алдымен, компанияны және сіз өтініш берген қызметті зерттеп алыңыз. Әдетте телефон арқылы сөйлескенде рекрутер қай компаниядан хабарласып отырғанын және болашақ жұмыстың мәнін түсіндіреді. Сол себепті алдын ала дайындалып, ең болмағанда негізгі деректерді біліп барған жөн.
Жиі қойылатын сұрақтар: «Бұл жұмыс несімен қызықтырды?» немесе «Біздің компания туралы қандай ақпарат білесіз?». «Мен ештеңе оқыған жоқпын, тек сіз туралы естідім» деп жауап беру дұрыс емес. Бұл сіздің дайындалмағаныңызды көрсетеді.
Егер сіз ұзақ уақыт бойы сұхбаттасудан өтпеген болсаңыз, басты міндет – толқу сезімін жеңу. Шектен тыс уайымдау зейінді бөледі, тіпті үміткер өзіне қатысты ең маңызды деректерді де ұмытып қалуы мүмкін. Сабырлы әрі сенімді әңгімелесуге бейімделу мұндай жағдайдан сақтайды.
Компания туралы ақпаратты зерттеу
Алдын ала компанияның ресми сайты мен әлеуметтік желідегі парақшаларын қарап шыққан дұрыс. Ұйым немен айналысатынын, қанша жылдан бері жұмыс істеп келе жатқанын, қандай өнімдері мен қызметтері бар екенін білу жеткілікті. Негізгі мәліметтерді түсіну маңызды – бәрін жаттап алудың немесе топ-менеджерлердің сұхбаттарын оқудың қажеті жоқ. Бірақ жұмыс берушінің бизнесі туралы жалпы түсінік сіздің мүмкіндігіңізді айтарлықтай арттырады.
Мотивация: шынайы әрі орынды жауап беру жолдары
Сұхбаттарда ең көп қойылатын сұрақтардың бірі – «Неліктен біздің компанияда жұмыс істегіңіз келеді?». Мұнда ойдан шығарылған әдемі әңгімелер емес, шынайылық маңызды. Тіпті басты мотивацияңыз қаржылық себеп болса да, оны ашық айтуға болады. Жұмыс берушілер табыс мәселесінің әркім үшін маңызды екенін жақсы түсінеді. Дегенмен, жауабыңызды тек ақшаға тіреп қоймай, қызықты міндеттерді, кәсіби дамуды, корпоративтік мәдениетті немесе болашақтағы мүмкіндіктерді де атап өткен жөн. Мұндай тәсіл сіздің жұмысқа жан-жақты қарайтыныңызды көрсетеді.
Онлайн және офлайн-сұхбаттасулар
Форматтар арасындағы айырмашылық бар, бірақ ол жұмыс берушіге байланысты. Кейде үміткерді кеңсеге шақырып, оның ортаға қаншалықты сәйкес келетінін және жеке әсерін бағалау маңызды. Ал басқа жұмыс берушілер онлайн-форматты құп көреді — ол жылдамырақ әрі ыңғайлы.
Қалай болғанда да, рекрутер үшін форматтың түбегейлі айырмашылығы жоқ: бастысы – үміткердің өзін қалай таныстыратыны, тәжірибесін қалай жеткізетіні және қандай жұмсақ дағдыларын көрсете алатыны.
Әмбебап кеңестер және жиі қойылатын сұрақтар
Сұхбаттасудың бірыңғай сценарийі болмайды: әр рекрутердің өз тәсілі бар. Мысалы, «Өзіңізді бес жылдан кейін кім ретінде елестетесіз?» деген сұрақ барлық үміткерге бірдей келе бермейді. Кей жағдайда 2–3 жылдық жоспарларды талқылау орындырақ.
Ең әмбебап ереже – шынайы болу және ойыңызды ашық айту. «Дұрыс» жауапты табуға тырысудың қажеті жоқ, өйткені тәжірибелі рекрутерлер дайындалған сөз бен шындықты оңай ажыратады.
Қобалжығанда не істеу керек?
Қобалжуды жасырып әуре болмаңыз. Тікелей: «Кешіріңіз, сәл қобалжып тұрмын» деп айтуға болады. Көбіне рекрутер қолдау көрсетеді: «Уайымдамаңыз, бәрі жақсы». Бұл сенім ортасын қалыптастырып, жағдайды жеңілдетеді. Сұхбат кезінде қобалжу – қалыпты құбылыс, оны мойындау ұят емес.
Бейсезімдік мінез-құлық
Дене тілі сіздің жауаптарыңызбен бірдей деңгейде маңызды рөл атқарады. Міне, бірнеше кеңес:
• қолды айқастырып отырмаңыз — ол өзіңізді жабық ұстағандай әсер қалдырады;
• өзіңізді «бөлмедегі ең басты адаммын» дегендей тым еркін қимыл-қозғалыстан аулақ болыңыз;
• өте қатты қысылып отырмаңыз — артық қысылу да теріс әсер қалдырады.
Ең қолайлысы – күнделікті жағдайдағыдай сабырлы, табиғи қалыпта отыру. Егер жинақы көрінсе, «аяқ үстіне аяқ қою» да рұқсат етіледі.
Сыртқы түрі мен стилі
Киім ыңғайлы әрі жағдайға сай болуы керек. Міне, бірнеше қарапайым ереже:
• өте қысқа не шектен тыс ашық киім кимеген дұрыс;
• әмбебап нұсқа – смарт-кэжуал: таза джинсы, ыңғайлы жейде немесе көйлек;
• креативті компанияда немесе стартапта еркіндеу стильге рұқсат етіледі;
• банк немесе ірі корпорацияда дресс-кодқа сәйкес классикалық стиль орынды.
Ең бастысы – өзіңізді сенімді сезіну.
Жұмыс берушіге сұрақтар
Ізденушілерге сұрақтарының тізімін алдын ала дайындап, жазып алу ұсынылады. Тіпті қағаздан оқып отырсаңыз да – бұл жақсы әсер қалдырады. Мұндай тәсіл сіздің байыптылығыңыз бен ұсақ-түйекке мұқият қарайтыныңызды көрсетеді.
Сіз үшін маңызды нәрселердің бәрін сұрауға болады: команда, жобалар, корпоративтік мәдениет туралы. Ал жалақы, жұмыс кестесі мен қашықтан жұмыс жайлы сұрақтарды алғашқы кезеңде рекрутермен талқылаған дұрыс. Басшылықпен немесе әріптестермен кездесуде бұл тақырыптар қозғала бермейді, себебі оларда нақты ақпарат бола бермейді.
Сұхбаттан кейін
Follow-up жазу қажет пе? Бұл жағдайға байланысты.
• Егер рекрутер кері байланыс мерзімін (мысалы, бір апта) атап өтсе — сол уақытты күткен дұрыс.
• Егер жауап болмаса, нәтижесін нақтылап сұрауға болады.
• Тіпті қабылдамаған жағдайда да кері байланыс сұрау қалыпты нәрсе. Бұл алдағы уақытта нені жетілдіру керегін түсінуге көмектеседі.
Ең бастысы — уәде етілген мерзімнен бұрын жазбау. Рекрутер сізді ұмытпайды, ал кідіріс әдетте компанияның ішкі үдерістерімен байланысты болады, ұмытшақтықпен емес.
Қорытынды
Сұхбаттасу — әрқашан диалог. Мұнда шынайы, ашық әрі дайын болу маңызды. Компания жайлы негізгі ақпаратты білу, сабырлы болу, орынды киім және алдын ала дайындалған сұрақтар сізге дұрыс әсер қалдыруға көмектеседі. Ең бастысы — рекрутер де бұл үдерістің екі жаққа да қолайлы әрі нәтижелі өтуіне мүдделі екенін ұмытпаған жөн.