2025 жылы балалар үшін ең қолайлы елдер қандай?
КСЖ Freedom Life мамандары ашық дереккөздерден алынған мәліметтерді зерттеп, қазіргі таңда отбасын құруға ең қолайлы жағдай жасалған елдерді анықтады. Сонымен қатар Қазақстанның балалардың жарқын болашағын қамтамасыз ету жолындағы әлемдік деңгейдегі орны да қарастырылды.
Ceoworld журналының есебіне сәйкес, Оңтүстік Корея бала тууға ең қолайлы ел ретінде танылды. Зерттеу 180 елді қамтиды және білім беру деңгейі, денсаулық сақтау қолжетімділігі, тамақтану, қауіпсіздік пен жалпы әл-ауқат сияқты факторлар ескеріледі. Осы көрсеткіштерге сүйене отырып, интегралды индекс есептеледі.
Рейтинг нәтижесінде Оңтүстік Корея 97,26 баллмен бірінші орынды иеленді.Норвегия мен Жапония тиісінше 97,0 және 96,75 баллменекінші және үшінші орындарға орналасты.
Қазақстан жаһандық рейтингте 58-орынды иеленіп, 78,51интегралды индекс және «BB» деңгейіндегі рейтингкөрсетті.Сонымен қатар, елдің «білім және әл-ауқат» бағыты бойынша көрсеткіші жеткілікті жоғары — 87,78, алайда денсаулық сақтау саласындағы индикаторлар (69,25) жетекші елдермен салыстырғанда едәуір төмен болып отыр.
Соған қарамастан, Қазақстан жиынтық көрсеткіштер бойынша келесі елдерден озып тұр:Таиланд (77,78), Өзбекстан (76,74), Мальдив аралдары (76,56), Грузия (76,13), Ресей (75,88), Мексика (74,85), Бразилия (74,59), Қытай (73,71), Қырғызстан (73,75), Үндістан (72,92) және тағы басқа бірқатар мемлекеттер.
Балалар дүниеге келуге ең қолайсыз ел ретінде Чад танылды — оның интегралды индексі небәрі 48,77 болды.Антирейтингтің алғашқы ондығына сондай-ақ келесі елдер кірді: Сомали – 50,41, Ауғанстан – 50,66, Пәкістан – 50,80, Нигерия – 50,96 және басқалар.
Дамыған елдердегі жоғары деңгейдегі әл-ауқат тек әлеуметтік инфрақұрылымның тиімділігімен ғана емес, сонымен қатар азаматтардың болашаққа деген саналы көзқарасымен байланысты. Мұндай мемлекеттерде ата-аналар тек мемлекеттік қолдау бағдарламаларына ғана үміт артпайды. Олар негізгі шығындарды — білімге, денсаулыққа және балалардың бастапқы капиталына — алдын ала жоспарлайды. Осындай ұзақмерзімді жоспарлау құралдарының бірі — балаларға арналған жинақтаушы өмірді сақтандыру. Бұл қаржылық құрал өмірлік тәуекелдерден қорғай отырып, кәмелет жасына дейін капитал жинауға мүмкіндік береді.
Неліктен балалар мен ата-аналарды сақтандыру — дамыған елдерде қалыпты жағдай
Төменде жоғары өмір сүру деңгейі бар елдерде бұл тәжірибе қалай жүзеге асырылатыны көрсетілген:
Оңтүстік Корея
Балаларды сақтандыру медициналық тәуекелдерді де, білімге жинақтауды да қамтиды. Ең сұранысқа ие полистер – ауыр аурулар, онкология, созылмалы жағдайлар мен жарақаттарды қамтитын сақтандыру. Көптеген бағдарламалар онлайн рәсімделеді. Полистер көбіне бала туылғаннан кейін бірден сатып алынады.Сақтандырудың халық арасындағы таралуы – 87,3% отбасы.
Германия
Балаларға арналған өмірді сақтандыру зейнетақы және жинақ жүйесімен тығыз байланысты. Ата-аналар көбінесе медициналық қорғанысы бар арнайы жинақ полистерін таңдайды. Мұндай бағдарламалар банк өнімдерімен үйлестіріледі және көбіне мемлекеттік банктер немесе сақтандыру брокерлері арқылы рәсімделеді.Таралуы – 70% отбасы.
Норвегия
Жинақтаушы сақтандырудың мемлекеттік те, жекеменшік те түрлері бар. Кең таралғаны – Barnesparing атты білімге арналған сақтандыру шоттары, көбінесе инвестициялық өнімдермен бірге ұсынылады. Әлеуметтік қолдау деңгейі жоғары болғанымен, жеке балаларды сақтандыру орташа табысты ата-аналар арасында сұранысқа ие. Полистер көбіне отбасылық немесе ипотекалық пакеттер құрамында болады.Таралуы – 68% отбасы.
Жапония
Балалар полистері баланың өмірінің алғашқы айларында-ақ рәсімделеді. Ең кең таралғаны – 18 жасқа дейін кепілдендірілген төлеммен жинақ өнімдері, бұл қаражат оқуға, баспана жалдауға немесе ересек өмірді бастауға қолданылады.Таралуы – 60% отбасы.
АҚШ
Балаларды сақтандыру көбіне ересек адамның полисіне қосымша модуль ретінде рәсімделеді. Бірақ жеке Whole Life бағдарламалары да бар, оларда жинақ элементі бар және медициналық тексерусіз ересектер полисіне ауысу мүмкіндігі қарастырылған. Мұндай полистер старттық капитал қалыптастыру мен қаржылық активтерді мұраға қалдыру мақсатында қолданылады.Таралуы – 59% ата-ана.
Қазақстандағы балалар өмірін сақтандыру
Қазақстанда балаларға арналған өмірді сақтандыру сақтандыру нарығында әлі де жаңа, бірақ өте маңызды бағыт болып табылады. Бұл бағыт халықтың қаржылық сауаттылығының артуы және ата-аналардың балаларының болашағына саналы көзқарасы аясында өзектілігін арттырып келеді.
Қазіргі таңда бұл сегмент негізінен білімге арналған жинақтаушы бағдарламалар арқылы дамып келеді. Олардың ішінде «Келешек» жобасы бар. Бұл жоба ата-аналарға балалары үшін Қазақстанда немесе шетелде техникалық, жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім алуға қаражат жинауға мүмкіндік береді.
Қазақстандықтар «Келешек» арқылы қалай білімге жинақ жасай алады?
Ата-ана КСЖ (өмірді сақтандыру компаниясымен) шарт жасасып, жарналар төлей бастайды. Жарна төленіп жатқан кезеңде сақтандыру қорғанысы әрекет етеді. Егер ата-анамен осы кезеңде сақтандыру жағдайы орын алса, КСЖ ата-ананың жоспарлаған сомасын оқу орнына төлейді, жарна санына қарамастан. Шарт мерзімі аяқталған соң, компания инвестициялық табысты және мемлекеттік сыйақыны ескере отырып, ата-анаға жиналған соманы төлейді. Төлем бір реттік немесе жыл сайынғы негізде жүзеге асырылады. Егер оқу ақысы сақтандыру сомасынан аз болса, айырмашылық ата-анаға төленеді. Егер бала грантқа түссе, ата-ана жинақталған барлық соманы өз қалауы бойынша пайдалана алады. Келісімшарт мерзімін ұзарту немесе сақтандыру сомасын басқа деңгейдегі білімге бағыттау мүмкіндігі де бар. Сондай-ақ, соманы басқа адамға (мысалы, екінші балаға) беру де қарастырылған.
«Келешек» жобасы қосымша артықшылықтар ұсынады: 5 жасқа толған балаларға — 60 АЕК (235 920 теңге) көлемінде бастапқы капитал. Жетім балаларға — 120 АЕК (471 840 теңге). Жыл сайынғы ең төмен жарна көлемі:көпшілік балалар үшін – 24 АЕК, әлеуметтік осал санаттағы балалар үшін – 12 АЕК. Freedom Life КСЖ өкілдері былай деп түсіндірді: «Бағдарлама шарттары бойынша табыс КСЖ-дан да, мемлекеттен де төленеді. Freedom Keleshek бағдарламасы жыл бойы 8%-ға дейін кепілдендірілген табыс береді. Сонымен қатар, жыл сайын 5–7% көлемінде мемлекеттік сыйақы есептеледі. Периодтық төлемдер 8%-ға дейін индекстеледі. Егер бала грантқа түссе, ата-ана барлық жиналған соманы толық көлемде ала алады».