Финтехтер, ШОБ және реттеушілер KURSIV ECOSYSTEMS FORUM 2024-те цифрлық экожүйелердің дамуын талқылайды.
Цифрландыру Қазақстан экономикасын және қазақстандықтардың өмірін қарқынды түрде өзгертуде. БҰҰ біздің елімізді электронды үкіметті дамыту бойынша әлемдегі 28-орынға қоюы бекер емес. Алайда мемлекеттік қызметтер саласынан басқа да мақтанарлық жетістіктеріміз бар. Қазақстандықтар тауарлар мен қызметтерді онлайн-сервистер арқылы жиі алады. Көбірек адам платформалық жұмыс саласында жұмыс істеуде: курьерлер, таксистер, дәрігерлер, жөндеу компаниялары ірі платформалық сервистерге қосылып, клиенттерін табуда.
Бизнестің бір уақытта оңай және күрделі бола түсуі заңдылық. Киберқауіпсіздік мәселелері өткір қойылуда, ал заңнама нарық дамуына ілесіп үлгермейді. Жаңа бизнес форматтарын салықтандыру мәселелері де талқылануда. Осы және басқа да сұрақтар нарық қатысушылары мен мемлекеттік органдардың өкілдері арасында тәуелсіз форум KURSIV ECOSYSTEMS FORUM 2024 аясында Алматыда, 22 қазанда, Intercontinental Almaty қонақ үйінде талқыланатын болады.
Цифрлық және цифрландырылған бизнес көптеген елдерде қарқынды өсуде – және Қазақстан да бұл тізімнен тыс қалмайды. Өткен жылы электронды коммерция нарығы (бөлшек сауда саласында) Қазақстанда 24,3%-ға өсті. Оның көлемі 2,44 трлн теңгеге жетті – бұл елдің ЖІӨ-нің шамамен 2%-ын құрайды. Өзгерістердің алдыңғы қатарында маркетплейстер тұр. Олар өткен жылы сату көлемін екі есеге арттырды, ал олардың арқылы жасалатын сатып алулар саны 126%-ға өсті. Осы көрсеткіштер аясында онлайн-дүкендердегі сатылымдардың 15%-ға өсуі қарапайым көрінуі мүмкін, бірақ бұл көрсеткіш жалпы бөлшек сауда өсімінен (7,7%) бірнеше есе жылдамырақ.
Электрондық коммерциямен бірге финтехтің дамуы да қарқынды жүруде. Өткен жылы онлайн транзакциялар саны 84%-ға өсті, ал орташа чек 26,8 мың теңгені құрады. Банктермен, төлем жүйелерімен, МҚҰ-мен бірлесе отырып, сатушылар жаңа қаржылық қызметтерді дамытуда: несие мен бөліп төлеудің әртүрлі түрлері. BNPL (buy now, pay later – «қазір сатып ал, кейін төле») әдісі сатып алу белсенділігін арттыруда.
Маркетплейстер арқылы сатылатын ең танымал тауарлардың ішінде гаджеттерді, тұрмыстық техниканы, құрылыс және жөндеу тауарларын, авто және мото бөлшектерді, үй тоқыма бұйымдарын, киімдерді, балалар ойыншықтарын, косметиканы атап өтуге болады. Сондай-ақ, гирляндалар, кремдер, телефонға арналған қаптар, кітаптар, футболкалар, көйлектер, шұлықтар, іш киімдер, пижамалар, әтірлер және тағы да басқа көптеген тауарлар белсенді түрде сатылуда.
Маркетплейстер мен онлайн-дүкендер тіпті онлайнда ұсынылған физикалық сауда орындарының клиенттерін де тартып алуда. Егер екі жыл бұрын жеке интернет-ресурстардың жалпы бөлшек электрондық саудадағы үлесі 43% болса, 2023 жылдың қорытындысы бойынша бұл көрсеткіш 27%-ға дейін төмендеді. Сандық мәнде жеке интернет-ресурстардағы тапсырыстар екі есе қысқарды – 25,5 миллионнан 13 миллионға дейін. Көбіне сатылымды қысқартқан шағын кәсіпорындар болды (–68,8%).
Әзірге негізгі сатып алулар офлайн жасалуда. Өткен жылдың қорытындысы бойынша e-com жалпы бөлшек саудадағы үлесі 12,7%-ды құрады.
Онлайн такси және жеткізу қызметтерінің кеңеюі, бұл салаларда 2022 жылғы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің бағалауы бойынша 500 мыңнан кем емес адам жұмыс істейді, осы жаңа секторды реттеу қажеттілігін туғызды. 2023 жылдың шілде айынан бастап Әлеуметтік кодексте платформалық жұмысты, салық салу механизмін және салық ставкаларын реттейтін нормалар пайда болды. Дегенмен, әртүрлі ойыншылардың міндеттері мен құқықтары арасындағы тепе-теңдікті табу әлі де жалғасуда.
Онлайн дамуы киберқауіпсіздікті цифрлық экожүйелердің басты бағыттарының біріне айналдырды. Зиянкестер Қазақстанның мемлекеттік органдарына, қаржы институттарына және телеком операторларына белсенді түрде шабуыл жасауда: 2023 және 2024 жылдың алғашқы алты айында шабуылдардың үштен бірінен астамы (35%) құпия ақпараттың сыртқа шығуымен аяқталды. Мемлекет пен бизнес үшін клиенттердің жеке ақпараттарының сыртқа шығуы – рұқсат етілмейтін жағдай, одан тек ақпараттық жүйені басқаруды жоғалту мен бизнес процестің тоқтауы ғана қауіпті.
Нарықтағы ережелер қалай өзгеруде? Цифрлық экожүйелер дәуірінде бәсекелестік күресте қалай жеңіске жетуге болады? Тиімді экожүйе дегеніміз не және оны қалай құруға болады? Компаниялар мемлекетпен ортақ тіл таба ала ма, олар мемлекеттен не күтеді, ал мемлекет олардан не күтеді? Цифрлық платформалар мен оларда жұмыс істейтін қазақстандықтар салықтарды қалай төлейтін болады? Біз бірнеше жылдан кейін қандай болашақта өмір сүретін боламыз?
Осы және басқа да көптеген сұрақтар 2024 жылдың 22 қазанында Алматы қаласында InterContinental Almaty қонақ үйінде өтетін KURSIV ECOSYSTEMS FORUM 2024 аясында талқыланатын болады.
Іс-шараға Қазақстанның ірі цифрлық компанияларының өкілдері, шетелдік нарық қатысушылары, мемлекеттік органдар өкілдері және тәуелсіз сарапшылар қатысады.
Форумның спикерлері:
• Тимур Турлов, Freedom Holding Corp. бас директоры;
• Дмитрий Ботанов, Kolesa Group бас директоры;
• Мөлдір Рысалиева, Қазақстандағы Ozon басшысы;
• Тайыр Байдүйсен, Қазақстандағы Яндекс Такси басшысы;
• Асқар Ақшабаев, 1Fit фитнес-стартапының технологиялар жөніндегі бас директоры және тең құрылтайшысы;
• Мұхтар Ильясов, Күнделік құрылтайшысы және даму жөніндегі директоры;
• Елена Бычкова, «Цифрлық Қазақстан қауымдастығы» заңды тұлғалар бірлестігінің басқарушы директоры;
• Мемлекеттік органдар өкілдері: салалық министрліктер, реттеушілер.