Мектептерде ЖИ пайдалану ережелері Қазақстанда әзірленді
Оқу-ағарту министрлігі мен Ыбырай Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы орта, техникалық және кәсіби білім беру ұйымдарында ақпараттық жүйелерді, соның ішінде жасанды интеллектіні пайдалану жөніндегі этикалық стандарттар жобасын жариялады. Құжат академия сайтында орналастырылған және 11 бөлімнен тұрады.
Стандарттың басты қағидасы: «ЖИ қолдану педагогтың кәсіби пікірін алмастырмайды, шешімді адам қабылдайды». Технологияларды пайдалану тек ЖИ-сыз баламаларға қарағанда олардың білім беру құндылығы дәлелденген жағдайда ғана рұқсат етіледі.
Негізгі ережелер оқушылар үшін
- Жұмыстың қарапайым (черновой) кезеңі ЖИ-сыз орындалуы тиіс, тек кейінгі редакторлық қолдауға және өзгерістерді талдауға рұқсат беріледі.
- ЖИ қолдануға рұқсат етілген тапсырмаларда педагог оқушының ең аз дегенде өз үлесін және оны растау критерийлерін анықтауы қажет.
- ЖИ көмегімен жасалған немесе елеулі өзгерістер енгізілген кез келген мәтін міндетті түрде белгіленуі тиіс (құрал, нұсқа, пайдалану режимі, түзетулер сипаты).
- Авторлыққа күмән туған жағдайда ауызша қорғау, салыстырмалы талдау және ЖИ-сыз қосымша тапсырмалар міндетті.
- «Авторлық режимге» тыйым салынады, яғни ЖИ негізгі идеяларды, аргументацияны немесе нәтижелерді оқушының орнына қалыптастыра алмайды.
Бақылау жұмыстарында тыйым салынады:
- дайын жауаптар мен жұмыстарды «дайын күйінде» генерациялау;
- тілдік тапсырмаларда талдау мен өңдеусіз автоматтандырылған аударма;
- тест авторешательдерін пайдалану.
Ереже бұзылған жағдайда оқушыдан черновиктерді ұсыну және жұмысты ауызша қорғау талап етілуі мүмкін.
Педагогтың рөлі
Мұғалім сабақ жоспарларын, рубрикаларды және мысалдарды дайындау үшін генеративті ЖИ қолдана алады, бірақ мазмұнға жеке өзі жауап береді және міндетті түрде сараптамалық тексеріс жүргізуі тиіс. Тапсырма бермей тұрып-ақ педагог оқушының жұмысының қандай бөлігін ЖИ-ге беруге болатынын және оны қалай белгілеу керегін айқындауы қажет.
Жауапкершілік және адалдық
- Оқу-ағарту министрлігі нормативтік базаны қалыптастырады, іс-шараларды қаржыландырады және олардың орындалуын бақылайды.
- Ұлттық академия тәжірибелерді бағалаумен айналысады.
- Мектептер, колледждер және ЖОО-лар ЖИ-ге рұқсат матрицаларын енгізіп, деректерді қорғауды қамтамасыз етіп, кадрларды даярлауы тиіс.
Академиялық адалдық принципі бөлек атап өтілген: ЖИ-дің сгенерациялаған контентін өз жұмысы ретінде көрсетуге тыйым салынады. ЖИ-детекторлардың қорытындылары тек қосымша ақпарат ретінде қаралады және педагогтың тексерісін алмастыра алмайды.
Қауіпсіздік мәселелері
Құжатта мынаға тыйым салынады:
- оқу ортасында тұрақты биометриялық идентификация және трекинг (бет, жүріс, дауыс тану);
- кәмелетке толмағандардың биометриялық деректерін сабаққа қатысу, бағалау немесе тәртіпті бақылау үшін жинау және пайдалану;
- білім беру контентіне кіріктірілген дербестендірілген жарнама және коммерциялық ұсыныстар.