Қазақстанда мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері өзгеруде: нені білу қажет?
2025 жылдың 24 наурызынан бастап Қазақстанда мобильді құрылғыларды тіркеудің жаңа ережелері күшіне енеді. ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі (ЦДИАӨМ) бұл жүйенің қалай жұмыс істейтінін, өзгерістер кімге әсер ететінін және пайдаланушылар смартфонының мәртебесін қалай тексере алатынын түсіндірді.
Жаңа ережелер кімдерге қатысты?
Бұл өзгерістер Қазақстанға 2025 жылдың 24 наурызынан кейін әкелінетін құрылғыларға бағытталған.
• Бұрыннан қолданыстағы және осы мерзімге дейін әкелінген барлық телефондар автоматты түрде ақ тізімге енгізіледі. Заң кері күшке ие емес.
• Жаңа талаптар смартфондарды өндірушіден бастап соңғы тұтынушыға дейінгі барлық жеткізу тізбегінің ашықтығын қамтамасыз етеді.
Тізімдер жүйесі қалай жұмыс істейді?
Барлық мобильді құрылғылар үш санатқа бөлінеді:
• Ақ тізім – верификациядан сәтті өткен, заңды түрде пайдаланылатын құрылғылар.
• Сұр тізім – қосымша тексеруді қажет ететін құрылғылар. Оларға 30 күндік уақыт беріледі. Егер осы мерзім ішінде олардың заңдылығы расталмаса, олар қара тізімге жіберіледі.
• Қара тізім – жарамсыз немесе жалған IMEI-коды бар телефондар, сондай-ақ заңсыз әкелінген құрылғылар. Олар бұғатталып, Қазақстанның ұялы желісіне қосыла алмайды.
Мобильді құрылғыларды верификациялау қалай өтеді?
Бұл процесс барлық пайдаланушыларға емес, тек Қазақстанға жаңа телефондарды алып келетіндерге қатысты.
• Импорттаушылар мен шетелден телефон сатып алған жеке тұлғалар құрылғыны верификациядан өткізуі керек.
Ол үшін арнайы порталға (сілтеме кейінірек жарияланады) тіркеліп, құрылғы туралы ақпарат беру қажет:
• Модель, бренд, IMEI-код
• Растайтын құжаттар (импорттаушылар үшін кедендік декларация, жеке тұлғалар үшін шекарадан өткені туралы деректер)
Жіберілген мәліметтер СМС, кеден, салық органдары және шекара қызметінің дерекқорлары арқылы тексеріледі.
Қазақстаннан сатып алынған телефондармен не болады?
• 2025 жылдың 24 наурызына дейін сатып алынған құрылғылармен мәселе туындамайды – олар автоматты түрде ақ тізімге енгізіледі.
• Егер осы күннен кейін сатып алынған телефон қара тізімде болса, ол Қазақстанда желіге қосыла алмайды.
Министрлік смартфон сатып алмас бұрын IMEI-кодын арнайы сервис арқылы тексеруді ұсынады.
• Бұрынғы тәжірибеге сүйенсек, IMEI-кодты тексеру үшін imei.rfs.gov.kz сайтының “IMEI саны бойынша тексеру” бөлімін қолдануға болады.
• IMEI-код телефон қорабында жазылған немесе оны *#06# теру арқылы білуге болады.
• Чекті міндетті түрде сақтаңыз – бұл телефонның заңды екенін дәлелдеуге көмектеседі.
Шетелден сатып алынған телефондар не болады?
• 2025 жылдың 24 наурызына дейін сатып алынған құрылғыларды еш шектеусіз тіркеуге болады.
• Осы күннен кейін әкелінген телефондар онлайн-сервис арқылы верификациядан өтуі тиіс.
Яғни, жеке қолдану үшін телефон сатып алғандар оны жаңа талаптарға сәйкес тіркей алады.
Бизнеске не білу қажет?
• Телефондарды верификациялау міндеті импорттаушылар мен сатушы компанияларға жүктеледі.
• Қарапайым пайдаланушылар телефонның статусын тексеруге құқылы, бірақ верификациядан өтудің қажеті жоқ.
Тексеру сервисі қашан іске қосылады?
• IMEI-кодты онлайн тексеру сервисі 2025 жылдың 24 наурызында іске қосылады, жаңа ережелермен бірге.
• Бұрыннан жұмыс істеп тұрған құрылғыларды тексерудің қажеті жоқ – олар автоматты түрде желіде қала береді.
• Сервис тек жаңа құрылғыларды сатып алғанда пайдалануға арналған, жүйеге артық жүктеме түсірмеу үшін.
Пайдаланушыларға қандай қауіп бар?
• Егер телефон ресми сатушылардан сатып алынған немесе сатып алар алдында IMEI-коды тексерілген болса, қауіп жоқ.
• Барлық жауапкершілік импорттаушылар мен сатушыларға жүктеледі.
Құрылғының статусын қалай тексеруге болады?
• 2025 жылдың 24 наурызынан бастап пайдаланушылар өз смартфондарының статусын арнайы сервис арқылы тексере алады.
• Операторлар верификация сілтемесі бар SMS-хабарламалар жібереді.
• Жаңа телефон сатып алғанда немесе оны елге әкелмес бұрын оның тіркеуден өткеніне көз жеткізу ұсынылады.
Егер құрылғы ақ тізімде болмаса, оның иесі IMEI-кодын, құрылғыны әкелу құжаттарын және басқа да қажетті мәліметтерді тіркеуге өтініш беруі керек.
Жаңа ережелер смартфондардың заңсыз айналымымен қалай күреседі?
• Верификация және тіркеу нарықты заңдастыруға және заңсыз құрылғылар санын азайтуға көмектеседі.
• Ұрланған телефондардың иелері оларды бұғаттауға өтініш бере алады.
• Apple сияқты ірі халықаралық брендтер Қазақстанға ресми жеткізуді күшейтуі мүмкін.
Телефон бағасы өзгере ме?
• Телефондарды әкелу ережелері өзгермейді, қосымша салықтар енгізілмейді.
• Бірақ импорттаушылар мен сатушылар міндетті түрде верификациядан өтуі керек, бұл кейбір жағдайларда процесті күрделендіруі мүмкін.