Жасанды интеллект Қазақстан банктеріне қаржылық алаяқтарға қарсы күресуге көмектеседі. Не өзгереді?
Қазақстан азаматтарын қаржылық алаяқтардан қорғауға жасанды интеллект көмектеседі. Арнайы өзін-өзі үйрететін алгоритмдер күмәнді әрекеттерді жылдам анықтап, алаяқтар бөгде ақшаны иемденіп үлгермей тұрып, бірден әрекет етеді. Алдағы жылдары елдегі табысты банктерге өз жүйелерін әлемдік деңгейге көтеру қажет болады.
Халықаралық ІТ-компания IBA Group-тың бизнесті дамыту жөніндегі директоры Иван Сукманмен бірге қазіргі банк жүйесінің алаяқтықпен күрестегі әлсіз жақтарын және жасанды интеллект қаржылық шығындардың алдын қалай алатынын талдаймыз.
Алаяқтықпен күрестің дәстүрлі тәсілдері неге тиімсіз
Соңғы екі жылда банк шоттарына жасалған сәтті шабуылдар саны 20%-ға артты. Алаяқтар криптовалюта сатушысы, туысқан немесе «тергеуші» болып көрініп, адамдарды алдауда. Әлемде әрбір оныншы ғана алаяқтық құрбаны ақшасын қайтара алады.
Бүгінде банктер екі негізгі қорғаныс жүйесін пайдаланады: транзакциялық антифрод – карталық төлемдерді қадағалап, күмәнді транзакцияларды анықтайды; сессиондық антифрод – мобильді қосымшалар мен интернет-банкингтегі әрекеттерді саралайды. Алайда бұл жүйелердің деректерге қолжетімділігі шектеулі – клиенттің толық профилі мен мінез-құлық ерекшеліктері көрінбейді.
IBA Group сарапшысының айтуынша, жүйелер тек өзіне қолжетімді деректермен жұмыс істейді және толық суретті көре алмайды. Бұл – қазіргі жүйелердің басты кемшілігі.
Алаяқтардың кең таралған схемалары
Мысалы, криптовалюта алаяқтығында клиент ақша аударғанда, транзакциялық антифрод бұл әрекетті күмәнсіз қабылдайды. Себебі ол тек төлем параметрлерін көреді, ал клиенттің жасы, тәжірибесі немесе инвестициялық тарихы көрінбейді.
Тағы бір әдіс – «туысқан апатқа ұшырады» деген қоңырау. Стресстік жағдайда клиент барлық қаражатын шешіп, кредит алып үлгереді. Бұл – классикалық алаяқтық үлгісі. Бірақ дәстүрлі жүйелер жеке әрекеттерді ғана бақылайды, ал олардың тізбегін байқай алмайды.
Жасанды интеллект не береді?
Жасанды интеллект (ЖИ) банктерге транзакциялар мен клиент мінез-құлқын терең талдауға мүмкіндік береді. ЖИ үлкен деректер жиынын саралап, жасырын заңдылықтарды табады. Ол клиенттің әдеттегі әрекеттерімен салыстырып, аномалияны анықтайды.
ЖИ жүйелері транзакциялық және сессиондық деңгейде де жұмыс істейді. Қозғалыс жылдамдығы, шешім қабылдау уақыты секілді параметрлерді салыстырады. Егер операция екі деңгейде де күмәнді болса, жүйе оған жоғары қауіп деңгейін тағайындайды.
Мұндай тәсіл жалған блоктауларды азайтып, нақты алаяқтықты дәл табуға көмектеседі. Ризик деңгейіне қарай жүйе операцияны тоқтатып, қосымша тексеріс немесе растау сұрауы мүмкін.
Внедрение и обучение
Жүйені енгізу 6-12 айда жүзеге асады. Алдымен банк дереккөздерін анықтап, қауіпсіздік қызметі транзакция белгілерін белгілейді. Кейін жүйе нақты алаяқтық мысалдармен оқытылады, ал қауіпсіздік мамандары нәтижелерді тексереді.
Жасанды интеллект – клиенттің толық профилін көріп, стандарттан тыс әрекеттерді уақытылы анықтай алатын қуатты құрал. Жүйе үнемі жетілдіріліп, жаңа схемаларға бейімделе береді.
Қорытынды
Жасанды интеллект – банктердің қауіпсіздігін арттырып, клиенттердің сенімін нығайтатын маңызды құрал. Қазіргі цифрлық заманда мұндай технологиялар жай артықшылық емес, тұрақты жұмыс істеудің міндетті талабы.